Οδός Πειραιώς: Μεγάλη ελληνική λεωφόρος με ρημαγμένα παλιά δοξασμένα σπίτια και φτωχούς*

15.10.2014
  • Γραμματοσειρά
    - +
    K2_DOUBLE_INCREASE_FONT_SIZE
Οδός Πειραιώς: Μεγάλη ελληνική λεωφόρος με ρημαγμένα παλιά δοξασμένα σπίτια και φτωχούς*
Η ύπαρξη της οδού Πειραιώς υπήρξε πολυτάραχη, από τα μεγαλεπήβολα σχέδια που συνόδεψαν την χάραξή της μέχρι το σημερινό της αστικό μαρασμό. Προορισμένη αρχικά να ενώνει την αναγεννώμενη πρωτεύουσα με το επίνειο της, αλλά και τα χειμερινά με τα θερινά ανάκτορα και να φιλοξενεί πλήθος δημοσίων κτηρίων, η οδός Πειραιώς κατέληξε στον βιομηχανικό της χαρακτήρα στα μέσα του 19ου αιώνα. Όπως χαρακτηριστικά σημειώνει ο καθηγητής του ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας, «στην νεότερη Ελλάδα δεν υπάρχει πιο επίσημο, πομπώδες και φιλόδοξο πολεοδομικό σχέδιο, με τέτοια δραματική ανατροπή.»

 

 

 

Οι διαρκείς εναλλαγές της φυσιογνωμίας της προίκισαν την οδό Πειραιώς με κτηριακό απόθεμα μεγάλης ποικιλίας στο οποίο αντικατοπτρίζονται όλες οι φάσεις από τις οποίες πέρασε και συνεχίζει να περνά ο δρόμος, οι αθρόες όμως κατεδαφίσεις της μεταπολεμικής Αθήνας έχουν στερήσει από την Πειραιώς σημαντικά κτήρια τα οποία ήταν κομμάτι της αρχιτεκτονικής, πολιτιστικής και πολιτικής της κληρονομιάς. Ακολουθούμε λοιπόν το αθηναϊκό κομμάτι του άξονα της οδού Πειραιώς αναλογιζόμενοι τις συνεχείς μεταμορφώσεις της, σταματώντας σε τέσσερα εξαφανισμένα σήμερα τοπόσημα της, κληρονομιά της εποχής του νεοκλασικισμού που χάθηκε κάτω από την μεταπολεμική ανοικοδόμηση.

 

Ξεκινώντας έναν περίπατο από την Πλατεία Ομονοίας και ακολουθώντας την οδό Πειραιώς, το βλέμμα ενός αθηναίου του 19ου αιώνα θα σταμάταγε αρχικά στο Μέγαρο Μουρούζη, που βρισκόταν απάνω στο όριο της πλατείας. Χτισμένη σε σχέδια του καθηγητή του Πολυτεχνείου Ιωάννη Σέχου το 1868 για λογαριασμό του εύπορου Αθηναίου Κωνσταντίνου Μουρούζη, η οικία Μουρούζη ξεχώριζε από αντίστοιχα κτήρια της εποχής της για τον επιτηδευμένα μνημειακό της χαρακτήρα, που τον όφειλε κατά κύριο στις δύο απομιμήσεις ιωνικών ναΐσκων που έπαιζαν τον ρόλο τον μπαλκονιών στην πρόσοψη της, όσο και στο βάθρο του ισογείου της.

 

 

 

Μέγαρο Μουρούζη (φωτο Μάνος Μπίρης, Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμ, "Νεοκλασική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα")

 

Χαρακτηρισμένο από τον Μάνο Μπίρη σαν «πρωτοπόρο έργο της ακμαίας φάσης του αθηναϊκού κλασικισμού» και φημισμένο για την πολυτέλεια και την κατασκευαστική του ποιότητα, καθώς η ανέγερση του συμπίπτει με την εισαγωγή και την καθιέρωση περισσότερων τεχνικών μαθημάτων στην αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου, το Μέγαρο Μουρούζη κατεδαφίστηκε κατά την δεκαετία του 1960, δίνοντας αρχικά την θέση του στο ξενοδοχείο King Minos, και εν συνεχεία στο ξενοδοχείο Acropol. Η μοίρα του Μεγάρου Μουρούζη αντικατοπτρίζει πλήρως την μεταπολεμική μεταλλαγή ολόκληρης της Πλατείας Ομονοίας και την αντικατάσταση του νεοκλασικού περιγράμματος της από πολυώροφα κτήρια γραφείων και ξενοδοχείων, με λίγες σχετικά εξαιρέσεις.