Η κυβέρνηση στην πραγματικότητα χρησιμοποιεί εργαλειακά το δημοψήφισμα στην διαπραγμάτευση ως μέσο πίεσης αποβλέποντας σε μια ΄καλύτερη΄ πρόταση από μέρους των θεσμών αναφορικά με τη δόση λιτότητας που θα περιέχει.
Αλλά ποιο είναι το πραγματικό δίλημμα; Το πραγματικό ζήτημα είναι αυτό της λιτότητας η οποία δεν συνδέεται αποκλειστικά και μόνο με το Ευρώ. Η λιτότητα αποτελεί πλέον μια κοινωνικοοικονομική μέθοδο που ρυθμίζει τα δημόσια οικονομικά των ΚΜ της ΕΕ, είτε αυτά ανήκουν στην ευρωζώνη είτε όχι. Για παράδειγμα το Δημοσιονομικό Σύμφωνο (Fiscal Compact) και το Σύμφωνο Euro plus έχουν υιοθετηθεί από 25 και 23 κράτη μέλη αντίστοιχα έχοντας υπόψη ότι η ευρωζώνη αριθμεί 19 κράτη μέλη.
Η αποτυχία της ευρωζώνης είναι μία εκ των παραμέτρων ανάπτυξης της λιτότητας ως μεθόδου άσκησης των δημόσιων πολιτικών αλλά όχι η μόνη
Τα σύμφωνα αυτά, μεταξύ άλλων συμφωνιών και νορμών, περιλαμβάνονται στο πλαίσιο της λεγόμενης ευρωπαϊκής οικονομικής διακυβέρνησης. Το πλαίσιο αυτό προωθεί έναν όλο και αυξανόμενο συγκεντρωτικό πειθαρχικό συντονισμό που επιβάλλεται στην πλειοψηφία των κρατών μελών της ΕΕ, εξαιρούμενων βέβαια των χωρών που επέλεξαν να μην συμμετέχουν (opt outs), όπως η Βρετανία ή η Τσεχία. Ωστόσο ακόμα και αυτές οι χώρες ακολουθούν ένα είδος συσταλτικής δημοσιονομικής πολιτικής. Η αποτυχία της ευρωζώνης είναι μία εκ των παραμέτρων ανάπτυξης της λιτότητας ως μεθόδου άσκησης των δημόσιων πολιτικών αλλά όχι η μόνη (μεταξύ άλλων είναι η οικονομική πίεση από την παγκοσμιοποίηση, οι αναδυόμενες δυνάμεις, ο ρόλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου κ.ο.κ).
Συνεπώς η καίρια ερώτηση είναι η εξής: πρέπει τα κράτη μέλη της ΕΕ να συνεχίσουν να συνεργάζονται στο πλαίσιο ενός συμβολαίου οικονομικής λιτότητας; Αν διαβάσει κανείς την πρόταση των 5 Προέδρων της Ε.Ε. για το μέλλον της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης (ΟΝΕ) θα δει ότι ο βασικός στόχος είναι η περαιτέρω ενδυνάμωση αυτού του συμβολαίου. Η προτεινόμενη συνταγή για την Ε.Ε. έχει δύο πτυχές: κανονιστική δημοσιονομική πολιτική και πλήρη ενοποίηση των εσωτερικών τομεακών αγορών (ευρωπαϊκή κεφαλαιαγορά, ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά, ευρωπαϊκή ψηφιακή αγορά κτλ.).
Το πραγματικά εύστοχο ερώτημα που θα μπορούσε να τεθεί στο δημοψήφισμα θα ήταν αυτό που θα επιχειρούσε να χτυπήσει στην καρδιά την φιλοσοφία του ευρωπαϊκού συστήματος («Λιτοκρατία») και θα ήταν: Η Ελλάδα να συνεχίσει να εφαρμόζει προγράμματα δημοσιονομικής προσαρμογής χωρίς κοινωνικό και αναπτυξιακό πρόσημο Ναι ή Όχι. Σε αυτό το ερώτημα η πλειοψηφία του ελληνικού λαού θα απαντούσε προφανώς ΟΧΙ ενώ στο ερώτημα που τίθεται από την ελληνική κυβέρνηση, λόγου του συνειρμού που θα αναπτυχθεί όπως εξηγήσαμε στην αρχή του κειμένου, πιθανότερη είναι η επικράτηση του ΝΑΙ. Άλλωστε οι πιο πρόσφατες δημοσκοπήσεις καταγράφουν ότι το 80% των Ελλήνων είναι υπέρ μιας συμφωνίας επιβεβαιώνοντας ακόμα και εν μέσω αυτής της παρατεταμένης κρίσης ότι ο δεσμός της Ελλάδας με την Ευρώπη παραμένει ισχυρός.
Ενώ η Κυβέρνηση παίρνει θέση υπέρ του ΟΧΙ (ideology obliges) μάλλον … περιμένει το ΝΑΙ (politics obliges). Με το έναν ή τον άλλο τρόπο, στο όνομα της νομισματικής σταθερότητας οι πολίτες θα κάνουν το μεγάλο βήμα, το bail out της λιτότητας.
