1. Πόσο % των Ελλήνων δεν διαβάζουν σωστά τις επισημάνσεις πάνω στα προϊόντα;

Πάνω σε κάθε συσκευασία τροφίμου υπάρχει πληθώρα πληροφοριών σχετικά με το προϊόν (π.χ. διατροφικές πληροφορίες, οδηγίες συντήρησης, οδηγίες διαχείρισης της συσκευασίας, κ.λπ.). Για παράδειγμα, σε πολλά προϊόντα υπάρχει η ένδειξη «Ανάλωση κατά προτίμηση πριν από…». Σε πρόσφατη έρευνα στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο, βρήκαμε ότι περίπου ένας στους τρεις Έλληνες καταναλωτές δεν ερμηνεύει σωστά αυτή την επισήμανση με αποτέλεσμα να καταλήγουν στα σκουπίδια πολλά τρόφιμα τα οποία δεν θα έπρεπε. Το σίγουρο είναι ότι απαιτείται ενημέρωση και εκπαίδευση του καταναλωτή για τη σωστή ερμηνεία των διαφορετικών επισημάνσεων, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις μπορεί να μην είναι ξεκάθαρα διατυπωμένες.

 2. Τι είναι το bar code; Οι καταναλωτές του δίνουν σημασία;

Το barcode είναι ένας τρόπος απεικόνισης πληροφοριών σε μορφή κατανοητή από μηχανές.  Ουσιαστικά, η ύπαρξη barcode διευκολύνει τη λειτουργία των εφοδιαστικών αλυσίδων των προϊόντων. Ακολουθώντας την αυξανόμενη ευαισθητοποίηση για αγορά ελληνικών προϊόντων, οι πλέον «ανήσυχοι» καταναλωτές έχουν αρχίσει να δίνουν σταδιακά σημασία στην ανάγνωση του barcode, αναζητώντας στα τρία πρώτα ψηφία την ένδειξη 520. Στατιστικά μιλώντας, η ένδειξη αυτή δηλώνει ότι είναι πολύ πιθανόν το συγκεκριμένο προϊόν να έχει παραχθεί στην Ελλάδα. Σίγουρα όμως, η ένδειξη 520 δεν εξασφαλίζει τίποτα σε σχέση με την γεωγραφική προέλευση των πρώτων υλών που χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή του προϊόντος.

Πλέον, ανεξάρτητα από το σε ποιο σημείο του πλανήτη ζούμε, πίνουμε τον ίδιο ακριβώς καφέ με το κινηματογραφικό είδωλό μας. Το πόσο καλό ή κακό είναι αυτό εξαρτάται από τις αντοχές μας έναντι της διαφήμισης.

3. Πως είναι δυνατόν η Ελβετία να είναι η δεύτερη χώρα παγκοσμίως σε εξαγωγή καφέ; Πόσο καλό και πόσο κακό μπορεί να κάνει μια «δυνατή» –με συμμετοχή ενός αστέρα του κινηματογράφου- διαφήμιση στο καταναλωτικό κοινό;

Πράγματι, η Ελβετία σήμερα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγός καφέ στην παγκόσμια αγορά! Το πέτυχε αυτό λόγω του συσκευασμένου καφέ που εξάγει σε μορφή κάψουλας για τις διάφορες οικιακές και επαγγελματικές μηχανές παρασκευής καφέ. Ουσιαστικά αυτό, αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα της δύναμης του marketing σε παγκόσμιο επίπεδο να καθορίζει (και) τις διατροφικές μας επιλογές, με όχημα την τηλεοπτική διαφήμιση. Πλέον, ανεξάρτητα από το σε ποιο σημείο του πλανήτη ζούμε, πίνουμε τον ίδιο ακριβώς καφέ με το κινηματογραφικό είδωλό μας. Το πόσο καλό ή κακό είναι αυτό εξαρτάται από τις αντοχές μας έναντι της διαφήμισης.

4. Πόσο αρνητικό είναι το γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση έχει εισβάλλει στην διατροφική κατανάλωση;

Η παγκοσμιοποίηση της διατροφής μας είναι ένα γεγονός. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα σήμερα, τρεφόμαστε (και) με βοδινό κρέας Γαλλίας, φρέσκα ψάρια Δυτικής Αφρικής, πατάτες Αιγύπτου, σιτάρι Ουκρανίας και μπανάνες Εκουαδόρ. Το αρνητικό της υπόθεσης είναι ότι χρειάζεται προσπάθεια για να διαπιστώσουμε την προέλευση του κάθε τροφίμου. Χρειάζεται , επίσης, διαρκής εγρήγορση του καταναλωτή και των ελεγκτικών αρχών του Ελληνικού κράτους για τη διασφάλιση της ποιότητας των τροφίμων που φτάνουν στο τραπέζι μας. Τέλος, με την παγκοσμιοποίηση, υπάρχει ένα πολύ σημαντικό θέμα σε σχέση με τη διασφάλιση της προμήθειας των τροφίμων. Όσο περισσότερες είναι οι εισαγωγές τροφίμων σε μια χώρα, τόσο μεγαλύτερη είναι η εξάρτηση της χώρας από τους προμηθευτές των τροφίμων. Υπάρχει, λοιπόν, ο κίνδυνος της επισιτιστικής κρίσης στην περίπτωση που κάτι πάει στραβά με τα παρόντα δίκτυα διανομής των τροφίμων.

5. Τα βιολογικά προϊόντα είναι καλύτερα για το περιβάλλον; Για εμάς τους ίδιους; Ή και τα δύο;

Τα βιολογικά προϊόντα είναι σαφώς καλύτερα για την υγεία μας. Ως προς το περιβάλλον, τα βιολογικά προϊόντα είναι καλύτερα, αν εξετάσουμε τις προκαλούμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε τοπικό επίπεδο (π.χ. η ρύπανση του εδάφους ή του υδροφόρου ορίζοντα). Αν όμως εξετάσουμε τα δεδομένα σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς τα βιολογικά προϊόντα έχουν χαμηλότερη στρεμματική απόδοση, για να παραχθεί η ίδια ποσότητα προϊόντος απαιτείται μεγαλύτερη έκταση γης. Άρα, από αυτή την οπτική γωνία, τα βιολογικά δεν είναι καλύτερα. Τελικά, σε επίπεδο παραγωγής τροφίμων, νομίζω, ότι η καλύτερη προσέγγιση είναι αυτή που έχει αρχίσει διεθνώς να αποκαλείται ως «πολύ προσεκτική γεωργία». Ο όρος αυτός αναφέρεται στις σωστά μετρημένες εισροές (π.χ. λιπάσματα ή φυτοπροστατευτικά προϊόντα) για την παραγωγή των διατροφικών προϊόντων και στην εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των τροφίμων σε ολόκληρο τον κύκλο της ζωής τους.

6.  Τελικά υπάρχει το απόλυτα καλό προϊόν/τρόφιμο ή πάντα θα υπάρχει κάτι που τα αλλοιώνει;

Το καλύτερο τρόφιμο είναι αυτό το οποίο βρίσκεται όσο το δυνατόν πιο κοντά στη φυσική του κατάσταση και για το οποίο είμαστε εμείς υπεύθυνοι για τον τρόπο παραγωγής του. Πρακτικά μιλώντας, ως καταναλωτές που ζούμε σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο, είναι ουτοπία να νομίζουμε ότι έχουμε το έλεγχο των προϊόντων της διατροφής μας. Είμαστε απόλυτα εξαρτημένοι από τους παραγωγούς αλλά και τους προμηθευτές των τροφίμων μας. Ο γενικός κανόνας είναι ότι όσο περισσότερο επεξεργασμένο είναι ένα τρόφιμο, τόσο περισσότερο απέχει από τη φυσική του κατάσταση.

7. Οι διατροφικές συνήθειες που επιβάλλουν οι γονείς στα παιδιά τους σήμερα -έτσι όπως έχουν διαμορφωθεί- πιστεύετε ότι εγκυμονούν κινδύνους καρκινογενέσεων μετά από χρόνια;

Η εμπέδωση της σωστής διατροφής αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εφόδια που μπορούν να δώσουν οι γονείς στα παιδιά τους. Η σωστή και ισορροπημένη διατροφή αποτελεί θωράκιση έναντι μελλοντικών παθήσεων της δικής μας υγείας αλλά, το σημαντικότερο, των παιδιών μας. Η καρκινογένεση όμως, εμπεριέχει πολλούς άλλους παράγοντες, πέραν της διατροφής. Δεν χρειάζεται πανικός, αλλά σωστή ενημέρωση.

8. Αν η Ελλάδα εκμεταλλευόταν τους πόρους (κρέας, γεωργικά προϊόντα, αλιεία κτλ) της θα μπορούσε να θρέψει επαρκώς τον πληθυσμό της;

Ξεκάθαρα όχι. Η εξάρτηση της Ελλάδας από τα εισαγόμενα τρόφιμα δεν είναι τόσο πρόβλημα παραγωγής, όσο υπέρμετρης κατανάλωσης. Το πρόβλημα έγκειται στον σημερινό καταναλωτικό τρόπο της ζωής μας. Αν δεν αλλάξει ο τρόπος της ζωής μας, δηλαδή αν δεν μεταβληθεί προς βιώσιμα πρότυπα η κατά κεφαλή κατανάλωση τροφίμων από αυτούς που υπερκαταναλώνουν, δεν μπορεί να υπάρξει διατροφική επάρκεια.

9. Τι είναι αυτό που σας ανησυχεί και τι αυτό που θεωρείτε ως καλό σχετικά με την περιβαλλοντική αξιολόγηση του κύκλου ζωής των προϊόντων;

Κάθε προϊόν διατροφής, από τον τόπο παραγωγής του και μέχρι να φτάσει στο πιάτο μας περνά από πολλά στάδια: επεξεργασία, συντήρηση, μεταφορά, κ.λπ. Η περιβαλλοντική αξιολόγηση του κύκλου ζωής των προϊόντων, ως επιστημονική μεθοδολογία, συμβάλλει στην ανάδειξη εκείνων των σταδίων του κύκλου ζωής των προϊόντων τα οποία προκαλούν τη μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση. Προϋπόθεση για όλα αυτά, βέβαια, είναι να υπάρχουν αξιόπιστα δεδομένα για μια τέτοια μελέτη.

 10. Τι είναι ηθική τροφίμου;

Η έννοια της ηθικής του τροφίμου σχετίζεται με τρία, κυρίως, θέματα: α) τις συνθήκες εργασίας των ανθρώπων-παραγωγών της τροφής, β) την προστασία των οικοσυστημάτων στα οποία λαμβάνει χώρα η παραγωγή των τροφίμων, και γ) τις συνθήκες διαβίωσης των παραγωγικών ζώων. Για παράδειγμα, το εναλλακτικό δίκτυο διακίνησης διατροφικών προϊόντων Fair Trade («Δίκαιο και Αλληλέγγυο Εμπόριο» στα Ελληνικά) υποστηρίζει τις τοπικές κοινωνίες παραγωγών τροφίμων στον αναπτυσσόμενο κόσμο προσφέροντας υψηλότερες τιμές παραγωγού. Επίσης, υπάρχουν πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των παραγωγικών αγροτικών ζώων.