Τα ερωτήματα που γεννιούνται εύλογα είναι αφ’ ενός μεν γιατί πριν μερικές μέρες ορισμένες δε φορούσαν μαντήλι κι αντ’ αυτού άφηναν τα μαλλιά τους έκθετα και αφ’ ετέρου δε γιατί φορούσαν περούκα; Η απάντηση είναι διότι μέχρι πριν από μερικές μέρες ήταν παράνομο για τις γυναίκες που εργάζονταν στο δημόσιο τομέα αλλά και ως διδάσκουσες τόσο σε δημόσια αλλά και ιδιωτικά πανεπιστήμια να καλύπτουν το κεφάλι τους με μαντήλι - μία πολιτισμική πρακτική η οποία έχει συνδεθεί με τις θρησκευτικές αξίες του Ισλάμ και ως εκ τούτου για πολλές δεκαετίες υπήρξε στο στόχαστρο των κεμαλικών κυβερνήσεων, στο όνομα του κοσμικού χαρακτήρα του τουρκικού κράτους – και αυτές οι συναδέλφισες προκειμένου να έχουν το δικαίωμα στην εργασία είτε έβγαζαν το μαντήλι κατά τη διάρκεια του εργασιακού ωραρίου τους είτε προστάτευαν το κεφάλι τους με περούκα. Εδώ και μερικές μέρες όμως ο νόμος άλλαξε και οι γυναίκες πανεπιστημιακοί όπως και επίσης και άλλες γυναίκες που εργάζονται στο δημόσιο με εξαίρεση τις δικαστικούς καθώς και τις εργαζόμενες στην αστυνομία και στις ένοπλες δυνάμεις. Έτσι οι συναδέλφισες δε χρειάζεται πια να βγάζουν το μαντήλι όταν έρχονται για δουλειά και να το βάζουν όταν φεύγουν.
Oι αλλαγές εκτός από την άρση της απαγόρευσης της μαντίλας, αφορούν στο κουρδικό, σε δικαιώματα μειονοτήτων όπως οι Ρομά, σε ζητήματα πολιτικής συμμετοχής και δημιουργίας πολιτικών κομμάτων, στον εκλογικό νόμο και στις πολιτικές διαδηλώσεις
«Αυτή είναι και η μοναδική πραγματικά τομή σ’ αυτό το πακέτο εκδημοκρατισμού» υποστήριξε ένας ενεργός πολιτικά φίλος και παρόμοια είναι και η άποψη αρκετών φίλων, γνωστών και συναδέλφων με τους οποίους μίλησα σχετικά με τις αλλαγές που προωθούνται με αυτό το «πακέτο». Εν συντομία, οι αλλαγές εκτός από την άρση της απαγόρευσης της μαντίλας, αφορούν στο κουρδικό, σε δικαιώματα μειονοτήτων όπως οι Ρομά, σε ζητήματα πολιτικής συμμετοχής και δημιουργίας πολιτικών κομμάτων, στον εκλογικό νόμο και στις πολιτικές διαδηλώσεις (στον απόηχο της εξέγερσης του Γκεζί).
Αναμφισβήτητα αυτές οι αλλαγές φαντάζουν οι πιο δημοκρατικές αλλαγές μετά τις αλλαγές που είχαν επιχειρηθεί με το σύνταγμα του 1960, το οποίο όμως δεν διήρκεσε πολύ εξαιτίας των αλλεπάλληλων στρατιωτικών πραξικοπημάτων που βασάνισαν τη χώρα για πολλές δεκαετίες. Ωστόσο όπως αναφέρω παραπάνω ο αντίλογος είναι ισχυρός. Δε θα ασχοληθώ με τον αντίλογο της υπερεθνικιστικής πτέρυγας του τουρκικού κοινοβουλίου η οποία έκανε λόγο για εθνική προδοσία κι αυτό γιατί αυτή η κριτική είναι τόσο στείρα αφού ξεκινάει και σταματάει σ’ αυτόν τον χαρακτηρισμό. Θα σταθώ όμως στην αριστερή, κοσμικοκεντρική κριτική και αυτό γιατί οι φορείς αυτής της κριτικής ισχυρίζονται ότι αποσκοπούν στη ριζοσπαστική βελτίωση αυτών των μέτρων. Πρόκειται δηλαδή για μια ουσιώδη κριτική που απαντά σε όλα τα μέτρα αυτού του «πακέτου» με επιχειρήματα ως προς το κάθε μέτρο ξεχωριστά και χωρίς γενικεύσεις όπως αυτή του ακροδεξιού Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης.
«Ποιος εκδημοκρατισμός;» ρωτά ένας αριστερός ακτιβιστής, πολύ καλός γνώστης της πολιτικής ζωής της χώρας όταν τον ρώτησα την άποψη του. «Τα μέτρα αυτά είναι νησίδες ενός κατ’ επίφαση εκδημοκρατισμού … Δεν αντιμετωπίζει πλην από ελάχιστα ζητήματα στη ρίζα των προβλημάτων στα οποία υποτίθεται ότι απαντά». Η άποψη του συγκεκριμένου αλλά και άλλων ατόμων που ανήκουν στην αριστερά είναι πως η αντιμετώπιση των υπαρκτών ομολογουμένως ζητημάτων στα οποία επικεντρώνεται αυτή η προσπάθεια της κυβέρνησης, είναι επιφανειακή και συσκοτίζει τις πραγματικές αιτίες αυτών των προβλημάτων. Για παράδειγμα όπως πολλοί υποστηρίζουν, σ’ αυτή τη δέσμη μέτρων δε γίνεται πουθενά λόγος για τα δικαιώματα ΛΟΑΤ ατόμων, τα μέτρα για τον κουρδικό πληθυσμό είναι αφενός ανεφάρμοστα αφετέρου δεν αφορούν το δημόσιο αλλά την ιδιωτική πρωτοβουλία, η επιστροφή της περιουσίας συγκεκριμένων μοναστηριών δεν είναι δα και κάτι επαναστατικό αφού έτσι κι αλλιώς η περιουσία τους ανήκει, η απουσία του θέματος της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης είναι κατά τη γνώμη τους σφάλμα και πλήγμα της θρησκευτικής ανοχής και η άρση της απαγόρευσης της συμμετοχής δημοσίων υπαλλήλων σε πολιτικά κόμματα θεωρούν ότι είναι μέτρο που στην παρούσα συγκυρία θα ωφελήσει μόνο το κυβερνών κόμμα το οποίο προσπαθεί μέσω αυτού του μέτρου να ενισχύσει την κυριαρχία του.
Η μόνη πραγματικά κατ’ αυτούς τομή, είναι όπως προανέφερα το θέμα της άρσης της απαγόρευσης της μαντίλας καθώς και η αφαίρεση του πολιτικού όρκου που κάθε πρωί έδιναν τα παιδιά στο σχολείο, ο οποίος κατά δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών ήταν ακραία εθνικιστικός. Ωστόσο και ως προς αυτά τα δύο υπάρχουν επιφυλάξεις οι οποίες έχουν να κάνουν με τον υπόκωφο φόβο που υπάρχει στην τουρκική κοινωνία εδώ και δύο δεκαετίες που το πολιτικό Ισλάμ έχει αρχίσει να κυριαρχεί στην πολιτική ζωή της χώρας. Αυτές οι επιφυλάξεις σχετίζονται με την υπόνοια ότι πίσω από την φιλευλευθεροποίηση της θρησκευτικής έκφρασης στην ουσία υπάρχουν κρυφές ατζέντες ισλαμοποίησης. «Υπάρχουν πολλοί που φοβούνται πως την άρση της απαγόρευσης της μαντίλας θα την ακολουθήσει η επιβολή της. Άλλοι πως τον όρκο στα σχολεία θα τον αντικαταστήσει η Φατιχά (η μουσουλμανική προσευχή)». Όπως γινόταν μέχρι από μερικά χρόνια στην Ελλάδα δηλαδή, για να μην ξεχνιόμαστε.
