O διαμελισμός της Ουκρανίας: νικητές και χαμένοι μιας ατελούς μετάβασης

16.05.2014
  • Γραμματοσειρά
    - +
    K2_DOUBLE_INCREASE_FONT_SIZE
O διαμελισμός της Ουκρανίας: νικητές και χαμένοι μιας ατελούς μετάβασης
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και της Γιουγκοσλαβίας, ο μετα-σοσιαλιστικός κόσμος έγινε θέατρο συγκρούσεων -μεσαίων ή μεγάλων- που οδηγούσαν σε ένα ασαφές status quo με εθνοτικές ή θρησκευτικές διαχωριστικές γραμμές. Το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Υπερδνειστερία, το Κόσοβο, η Αμπχαζία και η Νότια Οσετία, και τώρα η Κριμαία, η Ανατολική και Νότια Ουκρανία αποτελούν εκδηλώσεις ενός διαρκούς ανταγωνισμού μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, ο οποίος δεν έπαψε να υπάρχει ακόμα και μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

 

 

Η προσπάθεια της Ρωσίας να αποκτήσει προνομιακή πρόσβαση στις αγορές κρατών που κάποτε αποτελούσαν μέρος του ρωσικού αυτοκρατορικού σχεδίου προσέκρουσε στην απόφαση των ΗΠΑ να εκμεταλλευτούν αποτελεσματικά την ρωσική στρατιωτική αδυναμία και τις αβεβαιότητες σχετικά με την περιφερειακή ασφάλεια στον μετασοβιετικό χώρο. Τα πρόσφατα «δημοψηφίσματα» στο Ντανιέτσκ και το Λουγκάνσκ καθώς και ο παράνομος χαρακτήρας της μεταβατικής κυβέρνησης στο Κίεβο αποκαλύπτουν αυτό που είναι κοινός τόπος στη Ρωσία ήδη από την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία το 2000. Από την ρωσική οπτική, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου θεωρήθηκε μόνο ως ένα προσωρινό διάλειμμα και όχι ως μια παγιωμένη κατάσταση που θέλει την Ρωσία να βρίσκεται πάντα στην θέση του ηττημένου.

 

Οι Bolton και Roland δημιούργησαν ένα μοντέλο το 1997 βάσει του οποίου η διάλυση των εθνών οφείλεται στις διαφορετικές πολιτικές προτιμήσεις σχετικά με την αναδιανομή σε διάφορες περιοχές της ίδιας χώρας. Υποστηρίζουν πως όταν οι προτιμήσεις των τοπικών πολιτικών πλειοψηφιών διαφέρουν ουσιαστικά στο περιεχόμενο τότε αναπόφευκτα ακολουθεί ο διαμελισμός της χώρας παρά το υψηλό τίμημα που συνοδεύει την απόσχιση. Οι δύο επιστήμονες αποδεικνύουν ότι οι απώλειες της απόσχισης αντισταθμίζονται από τα σχετικά πολιτικά οφέλη που θα αποκομίσουν οι τοπικές πλειοψηφίες ακριβώς για τον ίδιο λόγο. Δείχνουν επίσης ότι οι φτωχότερες περιφέρειες αποκομίζουν περισσότερα οφέλη κατά την διάρκεια της ένωσης απ’ ότι οι πλουσιότερες. Αυτό σημαίνει ότι οι τελευταίες θα έχουν μεγαλύτερο κίνητρο να αποσχιστούν εφόσον η υπανάπτυξη των φτωχότερων περιφερειών καθιστά τη διατήρηση της ενότητας εξαιρετικά δαπανηρή για τις ίδιες. Υπό το φως των εξελίξεων γύρω από την Ουκρανία, γίνεται φανερό ότι η μη εκπροσώπηση των ανατολικών και των νοτίων επαρχιών στην κεντρική κυβέρνηση του Κιέβου αυξάνει την πιθανότητα απόσχισης και όσο περνάει ο καιρός η πιθανότητα αυτή ενισχύεται.

Υπό το φως των εξελίξεων γύρω από την Ουκρανία, γίνεται φανερό ότι η μη εκπροσώπηση των ανατολικών και των νοτίων επαρχιών στην κεντρική κυβέρνηση του Κιέβου αυξάνει την πιθανότητα απόσχισης και όσο περνάει ο καιρός η πιθανότητα αυτή ενισχύεται.

 

Επίσης, σύμφωνα με το ισχύον status quo στο Κίεβο, το Λβιβ και η Βίνιτσια έχουν πολύ περισσότερα να κερδίσουν από μια πιο ενοποιημένη Ουκρανία σε σχέση με το Ντανιέτσκ και την Οδησσό, ακριβώς επειδή είναι φτωχότερες και έτσι έχουν μεγαλύτερη ανάγκη την οικονομική βοήθεια από την κεντρική κυβέρνηση. Οι πλουσιότερες περιφέρειες θα δέχονταν να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη των φτωχότερων περιοχών στα πλαίσια μιας ενιαίας χώρας μόνο αν είχαν αποζημιωθεί με μια αναλογικά μεγαλύτερη εκπροσώπηση στην κυβέρνηση κατοχυρώνοντας έτσι σημαντικό έλεγχο επί των δημοσίων δαπανών καθώς και την συλλογή προσόδων για τις δικές τους τοπικές πολιτικές πλειοψηφίες.

 

Αυτό εξηγεί γιατί η ένταξη αντιπροσώπων από τις ρωσόφωνες περιφέρειες στη νέα ουκρανική κυβέρνηση είναι απαραίτητη τώρα όσο ποτέ άλλοτε. Η Ουκρανία δεν πρόκειται να μετατραπεί αύριο σε μια ευρωπαϊκή οικονομία. Η υποστήριξη της Ρωσίας αποτελεί εγγενές στοιχείο οποιασδήποτε μορφής εξευρωπαϊσμού της ουκρανικής οικονομίας, εκτός και αν η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποφασίσει να δεσμευτεί για μια σειρά εκτεταμένων πακέτων βοήθειας, παρόμοιων με εκείνων που εκταμιεύθηκαν για τις χτυπημένες από την κρίση χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Η άνιση γεωγραφική κατανομή των πόρων και της βιομηχανίας υπέρ των ρωσόφωνων περιοχών εγείρει σοβαρές αμφιβολίες σχετικά με τις προθέσεις της μεταβατικής κυβέρνησης του Κιέβου, παρά τις επαναλαμβανόμενες διακηρύξεις της υπέρ της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας.

 

Οι παθολογίες του κεντρικού σχεδιασμού και πιο συγκεκριμένα η ασυμμετρία στην πληροφόρηση ανάμεσα στους κεντρικούς σχεδιαστές και τους διοικητές των σοβιετικών δημοσίων επιχειρήσεων επέτρεψαν στους δεύτερους να συσσωρεύουν πόρους και να γίνουν πλούσιοι εις βάρος της μεγάλης σοβιετικής εργατικής τάξης. Η μετάβαση της δεκαετίας του 1990 απλώς επιβεβαίωσε αυτή την αδικία, που συνδέθηκε με τεράστιες οικονομικές απώλειες για το κράτος λόγω της διαφθοράς και της εκτεταμένης προσοδοθηρίας των πολιτικών. Πρώην μέλη του Κομμουνιστικού Κόμματος και πρώην διοικητές των σοβιετικών ΔΕΚΟ χρησιμοποίησαν τις ιδιωτικοποιήσεις, για να νομιμοποιήσουν τα περιουσιακά δικαιώματα, τα οποία είχαν ήδη αποκτήσει με ανεπίσημα μέσα και να αποτελέσουν έτσι το νέο κατεστημένο στην οικονομική και πολιτική ζωή της Ουκρανίας.

 

Ο Γιανουκόβιτς και η Τιμοσένκο είναι προϊόντα αυτής της διαδικασίας και γνήσια παραδείγματα του τι σημαίνει μετασοβιετική ολιγαρχία. Η επιτυχημένη πορεία του Γιατσένιουκ ως γραφειοκράτη και η πολιτική του άνοδος μετά την Πορτοκαλί Επανάσταση δεν αφήνει αμφιβολίες ότι εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες παγιώσουν την επιρροή τους στην Ουκρανία, τότε αυτός θα διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο μακροπρόθεσμα.

 

Τα έθνη δεν διαλύονται λόγω μιας οικονομικής κρίσης ή ενός άδικου εκλογικού αποτελέσματος. Στην περίπτωση της Ουκρανίας, ούτε οι Ουκρανοί εθνικιστές ούτε ο ρωσικός  ιμπεριαλισμός μπορούν να προσφέρουν μια βιώσιμη λύση για το δημόσιο χρέος της χώρας, το αποτυχημένο κράτος πρόνοιας και την αύξηση του πληθωρισμού. Αν το σενάριο διάλυσης της  Ουκρανίας γίνει πραγματικότητα, τότε η Δυτική και Κεντρική Ουκρανία θα καταβάλλουν ένα τεράστιο τίμημα για την ανεξαρτησία τους, όταν η Ανατολική και η Νότια Ουκρανία μετατραπούν σε συνδεδεμένα εδάφη της Ρωσίας. Η αντι-αμερικανική ρητορική στη Ρωσία και η αντι-ρωσική ρητορική στις ΗΠΑ έχουν γίνει και πάλι επίσημες ιδεολογίες. Τώρα είναι η ώρα για περισσότερη Ευρώπη.

 

 

Δώστε το σχόλιο σας ...